Neem jij wel eens de tijd om uit het raam te staren en je gedachten de vrije loop te laten? Even afstand nemen van het dagdagelijkse werk waar je volledig in bent ondergedompeld. Van dagdromen word je creatiever; het laat je op een andere manier denken.
Voor velen is het lastig om te dromen. Schiet jij je ideeën al af voordat ze vorm hebben kunnen krijgen? Is er altijd wel een reden waarom het niet kan? Of geef je je dromen geen kans om zich te ontwikkelen en je te laten inspireren? Heb je een sterk ontwikkelde interne criticus die je haarfijn kan uitleggen waarom het allemaal toch niet gaat lukken?
“If you can dream it, you can do it.”
Walt Disney
Er is een manier waarop je wel verder komt in je droom-proces en werkelijk tot resultaten kunt komen. Je bekijkt je droom vanuit verschillende perspectieven om het vervolgens samen te brengen tot een geheel.
De cirkel van creativiteit
Walt Disney heeft met deze methode zijn zakenimperium opgebouwd met zijn bekende Disney karakters en animatiefilms. Het geheim van zijn bijna ongelimiteerde creativiteit kan worden weergegeven in een model: de cirkel van creativiteit dat is ontwikkeld door NLP expert Robert Dilts. Het model bestaat uit 3 delen, te weten de dromer, de realist en de criticus. Ze hebben alle drie een functie. De dromer is het deel in elk persoon dat creatieve ideeën kan genereren en een visie, of deze nu realistisch zijn of niet. Zonder de dromer geen vernieuwing. De realist vertaald deze visie in uitvoerbare stappen (story boards) en is een echte planner. Deze kent alle procedures en kan voor de uitvoering van de droom een gedetailleerd plan maken. De criticus ziet de beperkingen en grenzen van de ideeën, kijkt naar wat er mis zou kunnen gaan en houdt zich bezig met risico’s.
Vaak heb je voorkeur voor een van de drie perspectieven en ben je of heel goed in het genereren van ideeën, maar worden deze nooit concreet of vergeet je de risico’s te onderkennen. Of door de criticus gelijk in te schakelen kan de creativiteit van de dromer om zeep worden geholpen.
Dit model helpt je om de balans te herstellen met als doel een concrete haalbare aanpak te creëren voor je dilemma, probleem of zoektocht.
De cirkel van creativiteit
Disney’s Creatieve Strategie is een instrument voor creatief denken en is geïnspireerd door Walt Disney. Hij was getalenteerd in het ontdekken van creatieve ideeën en ze om te zetten in realiteit. Volgens een naaste medewerker placht hij te zeggen: “Er waren eigenlijk drie verschillende Walts: de dromer, de realist en de verpester. Je wist nooit welke er naar de vergadering zou komen.”
Walt Disney’s strategie werd later in 1994 belicht en gemodelleerd door NLP expert Robert Dilts. Hij definieerde de techniek als Disney’s methode om zijn droom in realiteit om te zetten.
Hoewel de methode niet volledig door Walt Disney werd ontwikkeld, overbrugt het de kloof tussen verbeelding en werkelijkheid. Het creatieve proces ontsluit de mogelijkheden van de geest om te dromen en onverwachte ideeën en oplossingen te vormen voor bestaande problemen. Het is echter mogelijk dat deze oplossingen niet toepasbaar zijn in de realiteit en niet kunnen worden toegepast als strategisch plan. Daarom is een van de voordelen van Disney’s creatieve strategiemethode het balanceren tussen droom en werkelijkheid om een levensvatbare layout op te bouwen.
De cirkel van creativiteit inzetten voor jezelf in 5 stappen
Tijdens de coaching wordt veel gebruik gemaakt van zogenaamde ankerplaten. Ankerplaten zijn een representatie van een persoon, situatie of uitdaging in de vorm van een vel papier. In jou geval heb je drie ankerplaten met daarop de tekst: dromer, realist en criticus.
Het is belangrijk om deze volgorde te hanteren tijdens de oefening om de juiste flow te krijgen. Lees eerst alle stappen door en ga dan aan de slag.
Tip: je kunt ook iemand vragen die je helpt bij het stellen van de vragen en het maken van aantekeningen tijdens de stappen.
Stap 1 Bepaal je doel
Bepaal het onderwerp waarover je wilt dromen. Maak het zo concreet mogelijk, maar denk er verder nog niet over na. Schrijf het voor jezelf op, dit kan je later helpen om je weer richting te geven mocht je vastlopen.
Stap 2 De Dromer
Ga op de ankerplaat van de dromer staan. Neem echt even de tijd om je de plek eigen te maken. Hoe voelt het om op die plek staan, waar alles mogelijk is en niets te gek? Je hoeft geen rem te zetten op je gedachten en ze mogen vrij ronddwalen.
En stel je zelf de vraag: “Stel je voor dat…?” of “Hoe zou het zijn wanneer …?”
Merk je dat je te ver van je vraagstuk afdwaalt, lees die dan nog eens hardop voor jezelf voor. En droom weer verder. Het hoeft niet realistisch te zijn, maar probeer het te visualiseren of er een verhaal van te maken (afhankelijk wat het beste voor jou werkt).
Denk vooral zo groot mogelijk, alsof mislukking totaal is uitgesloten en alles mogelijk is. Per slot van rekening komt het deel van de hoe en de waarom later in het verhaal. Voel je dus vrij om dat nog even te parkeren. Als je het fijn vindt, dan kan je de punten die toch je hoofd binnenzweven tijdens het dromen even opschrijven voor later.
Vragen die je jezelf kunt stellen als je even vastloopt zijn bijvoorbeeld:
- Hoe voelt dat wanneer je je doel hebt bereikt?
- Wat ervaar je?
- Waar word je enthousiast van?
- Wat is voor jou belangrijk?
- Wat gebeurt er nu?
- Hoe weet je dat je je doel hebt bereikt?
- Waarom wil ik dit doen? Wat levert het me allemaal op?
Wanneer je voor jezelf een helder beeld hebt (visueel of in een verhaal), stap dan van de ankerplaat af. Je kunt ook van de ankerplaat afstappen als het even genoeg is voor nu.
Neem even een moment van rust voordat je naar de volgende stap gaat.
Stap 3 De Realist
Ga op de ankerplaat van de realist staan en laat het plan dat tijdens het dromen is ontstaan nog eens de revue passeren. Stel jezelf de vraag: “Stel dat dit haalbaar is, wat heb ik dan nodig/ ga ik dan doen?” of “Hoe ga ik dit voor elkaar krijgen?”
Je denkt nog steeds in mogelijkheden en oplossingen en je hebt nog geen aandacht voor mogelijke risico’s of beperkingen. Dit komt later aan bod.
Dit is het moment dat de droom haalbaar wordt gemaakt en omgezet in (kleine) stappen/ acties.
Vragen die je jezelf kunt stellen om de (kleine) stappen/ acties te bepalen zijn:
- Wanneer heb ik dit doel bereikt?
- Hoe weet ik dat ik het doel heb bereikt?
- Wat heb ik daarvoor nodig?
- Wie kan ik hierbij betrekken om het mogelijk te maken?
- Wat gaat mijn eerste (kleine) stap worden, en mijn 2e en 3e?
Wanneer je een concreter beeld hebt en het is goed voor nu, dan stap je weer van de ankerplaat af. Neem weer een momentje van rust voordat je naar stap 4 gaat.
Stap 4 De Criticus
Neem plaats op deze ankerplaat en focus je nu op wat er mis kan gaan. Wat zijn beren op de weg, risico’s en obstakels die tegen gaat komen? Wat kan je tegenhouden, wie kan je tegenhouden? Neem ook de randvoorwaarden mee in deze ronde. Wat heb je nodig en kan je niet zonder, bijvoorbeeld het hebben van een bepaald inkomen voor het betalen van de hypotheek of huur.
Stel je zelf de vraag: “Wat ontbreekt eraan?”
De neiging van de criticus is meestal oordelend. Maar, de criticus heeft ook een positieve kant die helpt om je dromen realiteit te laten worden. Wees je daar bewust van en focus vooral op wat de criticus je oplevert in haalbaarheid.
Wanneer je op deze ankerplaat staat, stel jezelf de volgende vragen:
- Welke veranderingen moeten er plaatsvinden om het haalbaar te maken?
- Wat gaat deze droom me kosten? Dat is niet alleen geldelijk bedoeld, maar ook in wat je moet leren loslaten.
- Wat kan ik dan niet meer doen?
- Waarom zou iemand dit plan of idee kunnen verwerpen?
- Zijn er omstandigheden te bedenken waarom je deze droom niet zou willen verwezenlijken?
Let erop dat je je focust op het bekritiseren van de droom en niet jezelf als persoon. Als dit je heel makkelijk afgaat, blijf dan niet te lang op deze ankerplaat staan. Het is geen competitie om zoveel mogelijk munitie te verzamelen om je droom af te schieten. Het is bedoeld als andere manier van kijken over de gegeven mogelijkheden.
Wanneer je van deze ankerplaat afstapt, neem dan weer even een moment voor jezelf.
Stap 5 De afronding
Je sluit af met de ankerplaat ‘realist’ en vervolgens vraag je aan jezelf hoe jij het nieuwe inzicht (de droom) wilt verankeren door middel van een woord, gebaar of symbool.
En dan…
Je hebt nu een duidelijk(er) beeld van je droom en wat je daarvoor moet doen. Het is prima wanneer dit nog maar je eerste versie is. Het vraagt (soms) oefening en het meerdere keren doorlopen van de cirkel van creativiteit totdat je tevreden zult zijn. Neem daar gerust de tijd voor.
Het helpt mij enorm om de uitkomst te visualiseren in een tekening, moodboard of mindmap. Maar het opschrijven van je droom, de bijbehorende stappen en risico’s is ook een prima manier om zaken concreet te maken. Doe het vooral op een manier die bij je past.
Doe deze oefening een aantal dagen later nog eens. Neem de input van je eerste ronde en stap weer op de ankerplaat van de dromer.
Hoe voelt het om daar weer te staan? Welke mogelijkheden zie je voor jezelf? Waar heb je nog niet aan gedacht, maar is zeker het overwegen waard?
Door evenredig veel aandacht te geven aan alle 3 de perspectieven, voorkom je dat je blokkeert en zaken niet afrondt.
Nog een laatste tip. De meeste mensen zijn heel goed in het afbranden van nieuwe ideeën. Blijf dan niet te lang op de ankerplaat van de criticus staan. Heb je 3 tot 5 risico’s gedefinieerd, stop dan voor nu.
Merk je dat je het lastig vindt om de 3 perspectieven uit elkaar te houden en blokkeer je daardoor of wil je professionele begeleiding? Je kunt altijd een coffee & coach momentje inplannen om dit samen te doen.